مقدمه: پیش از دوران معماری مدرن و جهانی‌شدن سبک‌ها، هر منطقه بر اساس اقلیم، مصالح در دسترس و فرهنگ محلی، شیوه‌های ساخت‌وساز خاص خود را داشت. معماری بومی گنجینه‌ای از دانش و تجربه است. روناک سنگ به ارزش‌های نهفته در سنت‌های ساخت‌وساز و مصالح طبیعی احترام می‌گذارد.

متن: معماری بومی یا ورناکولار (Vernacular Architecture) به روش‌های ساخت‌وساز سنتی اطلاق می‌شود که توسط مردم عادی و بدون دخالت معماران حرفه‌ای، با استفاده از دانش و مهارت‌های منتقل شده از نسلی به نسل دیگر، شکل گرفته است. این معماری پاسخی مستقیم و هوشمندانه به شرایط اقلیمی منطقه است (مانند خانه‌های گلی ضخیم در مناطق گرم و خشک برای ایجاد سایه و خنکی، یا سقف‌های شیب‌دار در مناطق پرباران). استفاده بهینه از مصالح محلی و در دسترس (مانند خشت، سنگ، چوب، کاه) یکی از ویژگی‌های بارز آن است که هم هزینه‌ها را کاهش داده و هم اثرات زیست‌محیطی حمل‌ونقل مصالح را به حداقل می‌رساند. فرم‌ها و جزئیات این معماری اغلب بازتابی از فرهنگ، باورها و شیوه زندگی مردم آن منطقه است. اگرچه ممکن است از نظر فناوری ساده به نظر برسند، اما راهکارهای به‌کار رفته در معماری بومی اغلب بسیار کارآمد و پایدار هستند (مانند استفاده از بادگیرها برای تهویه طبیعی یا حیاط مرکزی برای ایجاد اقلیم خرد). مطالعه و درک اصول معماری بومی می‌تواند درس‌های ارزشمندی برای معماری پایدار و زمینه‌گرای معاصر ارائه دهد و به حفظ تنوع فرهنگی در برابر یکسان‌سازی جهانی کمک کند.

نتیجه‌گیری: معماری بومی یادآوری می‌کند که خرد و کارایی می‌تواند در سادگی و هماهنگی با طبیعت و فرهنگ محلی نهفته باشد.